Stop de oorlog in Syrië, werk mee aan de heropbouw en aan een veilige
terugkeer van Syrische vluchtelingen
Oproep tot een positieve tussenkomst aan de EU
Farouk Al-Hasbani en Akram Hamo en de Syrië-werkgroep van de GROSHerent
22 november 2017
I. Inleiding
De oorlog in Syrië duurt nu al bijna 7 jaar. De opstand voor democratie en respect voor de mensenrechten is geëvolueerd tot een burgeroorlog en zelfs ‘een plaatselijke wereldoorlog’. Het is een ingewikkeld kluwen geworden van plaatselijke, regionale en internationale actoren. Hij heeft geleid tot vernietiging van een groot deel van de infrastructuur van het land, de dood van honderdduizenden onschuldige mensen, de creatie van armoede en een humanitaire catastrofe, en tot een grote vluchtelingenstroom binnen en uit het land.
De oorlog in Syrië duurt nu al bijna 7 jaar. De opstand voor democratie en respect voor de mensenrechten is geëvolueerd tot een burgeroorlog en zelfs ‘een plaatselijke wereldoorlog’. Het is een ingewikkeld kluwen geworden van plaatselijke, regionale en internationale actoren. Hij heeft geleid tot vernietiging van een groot deel van de infrastructuur van het land, de dood van honderdduizenden onschuldige mensen, de creatie van armoede en een humanitaire catastrofe, en tot een grote vluchtelingenstroom binnen en uit het land.
Alle eerdere pogingen om een eind te maken aan het
conflict en aan de oorlog konden de verschillende partijen niet bij elkaar
brengen. De focus werd gelegd op de militaire overwinning van de zogenaamde
Islamitische Staat maar de actoren waren ook uit op de verovering van zoveel
mogelijk terrein. Het regime, Rusland, Iran en de internationale coalitie
o.l.v. de VSA, Turkije, Arabische landen, jihadistische milities streefden
ernaar om voorrang te geven aan hun eigen belangen, en de verdedigers van het
volk in de oppositie zijn geen verkozen vertegenwoordigers van de
bevolking.
Ook de inspanningen in het kader van de Verenigde Naties van de verschillende
bemiddelaars hebben tot nog toe geen resultaat opgeleverd.
Er is nood aan een externe neutrale kracht om tot een
duurzame oplossing te komen. De EU
is de grootste humanitaire donor, maar speelt in het politieke proces tot nog
toe geen significante rol.
Op het EU-beleid
t.a.v. Syrische vluchtelingen is er door
vluchtelingenorganisaties sterke kritiek geleverd, en
vooral op het mislukte spreidingsplan van september 2015 en het akkoord van 18
maart 2016 tussen de E.U. en Turkije. Bij Europese instanties en burgers heerst
er angst en afkeer voor de wandaden die er via de media en via persoonlijke
verhalen bekend zijn. Daarom wil het merendeel van de Europeanen een afstand
bewaren tegenover het conflict. Men vreest ook voor het verlies aan een eigen
identiteit in Europa en men wil de eigen samenleving beschermen.
De confrontatie en dialoog met de vluchtelingen is
echter ook een uitdaging om de veronderstelde eigen identiteit in vraag te
stellen en om te werken aan een gastvrije samenleving, met respect voor alle
burgers.
Toch hebben de E.U. en Europese landen tijdens de
oorlog veel hulp aan de Syriërs en aan de Syrische vluchtelingen geboden. Er is
medevoelen gegroeid met vluchtelingen bij een aantal burgers en dat stimuleert
de interesse en solidariteit voor de slachtoffers van de oorlog. Zo zijn er in
de afgelopen zeven jaar intense relaties gegroeid tussen een aantal Syriërs en
Europeanen. De EU kan dus een intermediaire en stimulerende rol spelen.
Daarom willen wij nu een oproep doen aan de Europese Unie voor een positieve interventie:
•
om de oorlog te stoppen en een vredesakkoord te
sluiten,
•
om mee te werken aan de heropbouw van Syrië,
•
om het samenleven met respect voor alle
bevolkingsgroepen mogelijk te maken
•
en om de Syrische vluchtelingen een veilige
terugkeer te waarborgen.
Deze oproep gaat uit van dr. Farouk Al-Hasbani,
gewezen professor aan de universiteit van Damascus, nu erkend vluchteling in
België, en van Akram Hamo, voorzitter van de Belgisch-Koerdische vereniging
Hevi. In onderlinge dialoog hebben zij samen deze oproep uitgewerkt.
De Syrië-werkgroep van de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking Herent heeft deze dialoog gefaciliteerd en ondersteunt deze oproep. In onze plaatselijke gemeenschap organiseerde de GROSH meerdere informatie- en sensibiliserings- en solidariteitsinitiatieven over en voor Syrië. De GROSH is een verzamelpunt van burgers, plaatselijke solidariteitsgroepen en kernen van nationale ontwikkelingsorganisaties en wil deze politieke oproep van Syrische burgers op het Europese niveau brengen. Zo verlenen we ook steun aan het werk van vreedzame en democratische Syrische civiele organisaties die nu proberen de belangen van de burgers te verdedigen. Het opbouwen van een democratische en inclusieve samenleving in Syrië na de oorlog zal vooral door de Syriërs moeten gebeuren. Met het militair verslaan van IS wordt het politieke en maatschappelijk werk en de internationale ondersteuning hiervan des te belangrijker en dringender.
De Syrië-werkgroep van de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking Herent heeft deze dialoog gefaciliteerd en ondersteunt deze oproep. In onze plaatselijke gemeenschap organiseerde de GROSH meerdere informatie- en sensibiliserings- en solidariteitsinitiatieven over en voor Syrië. De GROSH is een verzamelpunt van burgers, plaatselijke solidariteitsgroepen en kernen van nationale ontwikkelingsorganisaties en wil deze politieke oproep van Syrische burgers op het Europese niveau brengen. Zo verlenen we ook steun aan het werk van vreedzame en democratische Syrische civiele organisaties die nu proberen de belangen van de burgers te verdedigen. Het opbouwen van een democratische en inclusieve samenleving in Syrië na de oorlog zal vooral door de Syriërs moeten gebeuren. Met het militair verslaan van IS wordt het politieke en maatschappelijk werk en de internationale ondersteuning hiervan des te belangrijker en dringender.
II. Krachtlijnen.
Deze oproep steunt op volgende krachtlijnen. Wij
beseffen als geëngageerde burgers, die geen politici, diplomaten of technische
experten zijn, dat deze concreter moeten uitgewerkt worden.
1.
De oorlog moet
stoppen. Er kan geen oplossing komen door wapens. De verschillende partijen
kunnen immers elkaar niet verslaan. Een effectief en duurzaam vredesakkoord kan
alleen bereikt worden door politieke
onderhandelingen, liefst in het kader van de Verenigde Naties, tussen de
verschillende regionale en internationale actoren zoals Rusland, Iran, Turkije,
de VSA, de E.U., … (zonder dat zij blijven gebruik maken van hun vetorecht) en
de verkozen vertegenwoordigers van alle vredesgezinde Syrische actoren, met
uitsluiting van de terreurgroepen. De EU kan in dit vredesproces het voortouw
nemen als min of meer neutrale partij.
2.
Een einde aan de gevechten en een staakt-het-vuren in gans het land van alle militaire krachten moet
bewaakt worden door onafhankelijke
waarnemers met vertegenwoordigers van de EU en de VN om de verschillende
partijen te controleren. Eventueel moeten VN-vredestroepen ingeschakeld worden
op het terrein om de vijandige krachten uit elkaar te houden en humanitaire
toegang tot heel Syrië mogelijk te maken.
Alle gewapende groepen moeten
ontwapenen/demobiliseren. Een nieuw nationaal leger en politie kan gevormd
worden uit de strijdkrachten van het regime, het Vrije Syrische leger, en de
strijdkrachten van de Koerden.
3.
Een onafhankelijke
overgangscommissie moet gevormd worden om het proces van politieke
onderhandelingen te leiden (onder supervisie van de VN). Zij kan voortbouwen op
de inspanningen van de Internationale Steungroep voor Syrië
(ISSG) en VN-bemiddelaar Stafan de Mistura maar ze
moet effectieve beslissingsmacht hebben. Deze commissie moet samengesteld
worden door Syriërs zowel van het regime, de oppositie als van de Koerden met
verkozen vertegenwoordigers van de Syrische bevolking uit Syrië, en de plaatsen
waar nu de meerderheid van de Syriërs zich bevindt (Europese landen,
vluchtelingen in Turkije, Jordanië en Libanon). Een Europese delegatie zou
directe onderhandelingen kunnen voeren met Bashar al-Assad om echte
vertegenwoordigers van het regime met beslissingsbevoegdheid aan te duiden voor
deze overgangscommissie, zodat deze besprekingen niet voortdurend vertraging
oplopen.
4.
In een transitieperiode
zou aan de huidige president Bashar al-Assad een protocollaire/ceremoniële
functie gegeven kunnen worden. De reële bevoegdheden voor het bestuur van het
land zouden zo aan de premier toekomen.
De overgangscommissie moet een comité de opdracht
geven om een nieuwe grondwet op te
stellen. Deze grondwet moet op volgende principes steunen:
•
een democratische staat
•
respect voor de mensenrechten zoals gelijke
rechten voor iedereen en recht op vrije meningsuiting
•
een seculiere staat: scheiding van geloof en
staat, met de vrijheid voor alle religies hun erediensten te beoefenen
•
een inclusieve, multi-etnische, multireligieuze
en tolerante staat, met deelname van alle delen van de bevolking aan het
bestuur van de staat en met respect voor alle minderheden
•
eenheid van het hele land, maar een federale
staat met autonomie voor de Koerden (zonder ons nu uit te spreken over de
geografische afbakening) met erkenning van de Koerdische taal als officiële
taal en met het recht om in hun deelstaat in de eigen Koerdische taal onderwijs
te organiseren
•
een nieuwe naam voor het land: ‘Syrische
Republiek’ in plaats van ‘Syrisch Arabische Republiek’.
Op basis van deze nieuwe grondwet moeten verkiezingen gehouden worden op alle
niveaus (presidentieel, nationaal parlement, parlementen deelstaten, gemeenten)
met buitenlandse waarnemers.
5.
Een comité voor
vluchtelingenzaken onder gezag van de overgangscommissie moet de veilige
terugkeer van vluchtelingen garanderen en bewaken zodat de teruggekeerde
vluchtelingen hun rechten en hun goederen kunnen terug krijgen, en opdat
wraakacties en sectaire verplaatsingen van bevolkingsgroepen (demographic
engineering) zouden vermeden worden. VN-observatoren en vertegenwoordiging van
de EU kunnen hierin met gezag een onpartijdige controle uitoefenen en de
uitvoering bewaken.
6.
Een Syrisch
oorlogstribunaal moet opgericht worden, aansluitend bij de beslissing van
de VN op 21 december 2016 voor het oprichten van een internationaal,
onpartijdig en onafhankelijk mechanisme voor onderzoek en vervolging, om al wie
verantwoordelijk is voor en uitvoerder is van oorlogsmisdaden en misdaden tegen
de menselijkheid (zowel van regime als van oppositie) te berechten en te
straffen.
7.
Voor de heropbouw
van het land zowel op vlak van infrastructuur, humanitaire hulp als de
opbouw van de samenleving zal veel geld nodig zijn. De internationale
gemeenschap en ook de EU moeten hiervoor fondsen verzamelen. Anderzijds kunnen
de natuurlijke rijkdommen van Syrië aangewend worden voor de reconstructie. Europese bedrijven
kunnen daarin hun aandeel verkrijgen. Een onafhankelijk internationaal orgaan
moet waken over de besteding van de gelden voor de heropbouw.
Vreedzame en democratische Syrische civiele
organisaties moeten in de heropbouw van de samenleving internationale steun
krijgen. Zij moeten in de politieke dialoog betrokken worden. Het Kwartet voor
de Nationale Dialoog in Tunesië (vakbonden, industrie,
mensenrechtenorganisaties, en advocaten), dat de Nobelprijs voor de Vrede kreeg
in 2015, kan hiervoor als voorbeeld dienen.
III. Uitnodiging tot actie
Wij roepen de Vlaamse Europese Parlementsleden, de
federale fractieleiders en leden van de commissie Buitenlandse Zaken van het
federale Belgische parlement, en de Belgische Minister van Buitenlandse Zaken
op om dringend de Hoge Vertegenwoordiger
van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid en
Vicepresident van de Europese Commissie te stimuleren om initiatieven te nemen om deze krachtlijnen
te concretiseren en om op die manier ook uitvoering te geven aan de
EU-strategie over Syrië van 3 april 2017 en de resolutie van het EP
dienaangaande van 18 mei 2017.
Wij vragen daarom dat de EU haar steun aan het
politiek proces in het kader van de VN nog verhoogt. Wij hopen dat op de
Brusselse Conferentie in 2018 al resultaten kunnen voorgelegd worden.
Dr. Farouk Al-Hasbani en Akram Hamo
Met de steun van de Syrië-werkgroep GROSHerent
An Crivits, Leni Creuwels, Marcel De Prins, Jan Engelen, Koen Neyens,
Yvette Van
Malleghem, Ria Verjauw
Contactadres: Marcel De Prins, Kouterstraat 94 C, 3020 Herent, marcel_deprins@skynet.be, 00 32 (0)486 34 22 95